انواع كتابخانه

 

كتابخانه ها به لحاظ ماهيت، نوع اداره، مالكيت و ضوابط و مقررات مترتب بر آنهابه سه دسته كلي شامل: كتابخانه هاي عمومي،كتابخانه هاي شخصي وكتابخانه هاي اختصاصي تقسيم مي شوند.

كتابخانه هاي عمومي :  كتابخانه هاي عمومي نهادكه شامل: كتابخانه هاي عمومي نهاد(نوع1و2) ، مستقل، مشاركتي، رقومي(ديجيتالي) ، مجازي و ويژه(خاص) مي باشد.

1-كتابخانه هاي عمومي نهاد (نوع 1) :كتابخانه هاي عمومي نهاد ( نوع 1) شامل كليه كتابخانه هاي عمومي هستند كه به موجب قانون توسط نهاد اداره مي شوند و كليه هزينه هاي آن اعم از پرسنلي و غيره توسط نهاد تأمين و پرداخت مي شود، مالكيت كليه اموال منقول و غيرمنقول اينگونه كتابخانه ها متعلق به نهاد بوده و يا حق انتفاع اموال غير منقول دراختيار نهاد مي باشد.  

2-كتابخانه هاي عمومي نهاد (نوع 2): كتابخانه هاي عمومي هستند كه همانند كتابخانه هاي عمومي نهاد (نوع1) بوده اما نهادمي تواند حسب صلاحديد و تشخيص، اداره كتابخانه و مديريت آن را در قالب قراردادي به صورت كوتاه مدت يا بلند مدت به اشخاص حقيقي يا حقوقي ذيصلاح واگذار نمايد. مالكيت اموال منقول و غير منقول و نظارت بر كليه امور اينگونه كتابخانه ها براي نهاد محفوظ مي باشد.

3-كتابخانه عمومي مستقل: كتابخانه عمومي مستقل كتابخانه اي است كه طبق ضوابط و مقررات اين شيوه نامه و با هزينه مؤسس(اعم از حقيقي يا حقوقي) ايجاد ،تجهيز ،راه اندازي و با مسؤوليت كامل وي در كليه امور و حسب مورد با مسؤوليت مشترك مؤسس و مدير مسؤول اداره مي شود و خدمات آنها به صورت عمومي ارائه مي گردد.

4-كتابخانه عمومي مشاركتي :كتابخانه هاي عمومي مشاركتي، كتابخانه اي است كه با تأمين مكان، تجهيزات و نيروي انساني واجد شرايط، توسط افراد، سازمانها و مؤسسات دولتي و غيردولتي با مشاركت نهاد در اموري نظير: تأمين منابع كتابخانه اي، نرم افزار، تجهيزات، خدمات آموزشي كتابداري و حسب مورد، كمك هاي نقدي در قالب قرارداد مشاركت مدني طبق ضوابط موضوع اينشيوه نامه تأسيس و ادارهمي شود.

5-كتابخانه عمومي رقومي( ديجيتال): مجموعه اي از اطلاعات سازماندهي شده در قالب رقوم (ديجيتال ) است؛ اطلاعات رقومي بايد بر طبق اصول مجموعه سازي، گردآوري يا توليد شده و توسط استفاده كنندگان قابل بازيابي و در مدت زماني طولاني به عنوان منابع اطلاعاتي پايدار قابل دسترس باشند.  

6-كتابخانه مجازي :كتابخانه اي است كه مجموعه آن فاقد منابع چاپي و ملموس بوده و قابل دسترسي از راه دور از طريق شبكه جهاني اطلاع رساني (اينترنت ) مي باشد.

7-كتابخانه هاي عمومي ويژه :شامل 7 كتابخانه عمومي هستند كه تابع ضوابط و مقررات مربوط به خود و وقفنامه هاي مربوطه مي باشند .

كتابخانه هاي شخصي : كتابخانه هايي كه در آنها مجموعه اي از كتابها و منابع خواندني بر اساس تمايل افراد علاقمند به منظور استفاده شخصي وكسب دانش گردآوري مي گردد،كه در منازل و اماكن خصوصي و متعلق به افراد و اشخاص نگهداري مي شود و هيچگونه خدمات عمومي ارائه نمي نمايند.

كتابخانه هاي اختصاصي : كتابخانه هايي هستند كه توسط سازمانها و مؤسسات دولتي و غيردولتي به منظور بهره برداري تخصصي و سازماني كاركنان و ساير عوامل مرتبط با آن نهاد يا سازمان تأسيس شده و به نوعي تحت نظارت مستقيم و يا غيرمستقيم يكي از دستگاههاي دولتي و حاكميتي جمهوري اسلامي ايران مي باشد.

 در مواردي كه كتابخانه اي در قالب كتابخانه اختصاصي بوده و تحت نظارت سازمانهاي دولتي و حاكميتي جمهوري اسلامي ايران نباشد مي بايست براي فعاليت خود از نهاد مجوز لازم را دريافت نمايند.ضمناًشرايط لازم براي دريافت مجوز اينگونه كتابخانه ها همانند شرايط كتابخانه هاي عمومي مستقل مي باشد.