آيين نامه اجرايي قانون تأسيس و نحوه اداره كتابخانههاي عمومي كشور
هيئت وزيران در جلسه مورخ 4/9/1383 بنا به پيشنهاد شماره 10077/1 مورخ 25/4/1383 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و به استناد ماده (14) قانون تأسيس و نحوه اداره كتابخانههاي عمومي كشور (مصوب 1382) آيين نامه اجرايي قانون ياد شده را به شرح زير تصويب نمود:
آييننامه اجرايي قانون تأسيس و نحوه اداره كتابخانههاي عمومي كشور
ماده1- عبارات زير در اين آيين نامه در معاني مشروح مربوطه به كار مي روند :
الف– قانون: قانون تأسيس و نحوه اداره كتابخانه هاي عمومي _ مصوب1382.
ب– هيئت امنا : هيئت امناي كتابخانه هاي عمومي كشور.
ج– انجمن استان : انجمن كتابخانه هاي عمومي استان.
د- انجمن شهرستان : انجمن كتابخانه هاي عمومي شهرستان.
ﻫ- انجمن شهر : انجمن كتابخانه هاي عمومي شهر.
ماده2- كتابخانههاي عمومي، نهادي فرهنگي است كه با مجموعهاي منظم از منابع مكتوب و مضبوط در اشكال مختلف به منظور برآورده ساختن نيازهاي اطلاعاتي، علمي، پژوهشي، آموزشي، تفريحي و غنيسازي اوقات فراغت عموم افراد جامعه قطع نظر از سن، نژاد، جنسيت، مذهب، مليت، زبان يا موقعيت اجتماعي آنها، به ارايه خدمات كتابداري و اطلاع رساني ميپردازد.
ماده٣– كتابخانه هاي عمومي به عنوان يك نهاد عمومي غيردولتي داراي اركان زير است :
الف– هيئت امنا.
ب– انجمن ها.
ج– دبيرخانه ها.
ماده٤– جلسات عادي هيئت امنا هر سه ماه يك بار با دعوت رسمي دبيركل هيئت امنا تشكيل ميشود.
تبصره١- جلسات فوقالعاده بنا به ضرورت و تشخيص رييس هيئت امنا يا به پيشنهاد دبيركل يا سه نفر از اعضاي هيئت امنا و تأييد رييس هيئت امنا و با دعوت دبيركل برگزار ميشود.
تبصره٢- دعوتنامه بايد با دستور جلسه مشخص و حداقل ده روز قبل از تاريخ برگزاري جلسه، براي اعضاي هيئت امنا ارسال شود مگر آنكه دستور و وقت جلسه بعدي در همان جلسه توسط اعضاي حاضر تعيين شود يا فوريت آن را رييسهيئت امنا تشخيص و اعلام نمايد .
تبصره۳- جلسات هيئت امنا با حضور حداقل هفت نفر اعضا رسميت مييابد و تصميمات آن با پنج رأي موافق معتبر است . خلاصه و اهم مذاكرات و مصوبات جلسه ، ثبت و صورتجلسات تهيه شده در دبيرخانه نگهداري ميشود.
تبصره٤- چنانچه هر يك از اعضاي موضوع بندهاي «د» و «و» ماده (٢) قانون، در سه جلسه متوالي هيئت امنا بدون عذر موجه غيبت نمايد، عضويت او سلب و جايگزين وي به ترتيب مقرر در قانون انتخاب خواهد شد. تشخيص عذر موجه با هيئت امنا است .
ماده 5- هيئت امنا مجاز است در تدوين دستورالعملهاي مورد نياز در زمينههاي اداري و مالي موضوع بند «د» ماده (۳ ) قانون، چگونگي واگذاري حق بهرهبرداري از فضا و مكان كتابخانهها و چگونگي اخذ وام يا استفاده از تسهيلات بانكي را با رعايت قوانين و مقررات مربوط مشخص نمايد.
ماده ٦ – هيئت امنا ميتواند نسبت به تقدير مادي و معنوي اشخاص حقيقي يا حقوقي كه در زمينه تأمين، ساخت، تجهيز، توسعه، اداره كتابخانههاي عمومي و ارايه خدمات كتابداري و اطلاعرساني خدمات برجستهاي ارايه نمودهاند، به ويژه شوراهاي اسلامي شهر و شهرداراني كه در حسن اجراي مواد (6) و(12) قانون و ماده (17) اين آييننامه، مساعدت خاص نمودهاند، اقدام نمايد.
ماده٧– دبيركل هيئت امنا مسؤوليت اداره كليه امور دبيرخانه هيئت امنا و اجراي وظايف مندرج در قانون و اين آييننامه و مصوبات هيئت امنا و نمايندگي دبيرخانه هيئت امنا، دبيرخانه انجمنها و كتابخانهها در مقابل اشخاص حقيقي و حقوقي، دولتي و غيردولتي، داخلي و بينالمللي، مراجع قضايي و حل اختلاف (اختصاصي يا عمومي)، حق طرح هرگونه دعوا يا دفاع يا تعقيب دعاوي مربوط با حق استفاده از وكلاي دادگستري يا كارشناسان حقوقي شاغل در دبيرخانه يا كتابخانهها را با حق توكيل به غير دارد.
تبصره- دبيركل ميتواند برخي از اختيارات خود را به مسؤوليت خود و با رعايت قوانين و مقررات مربوط به هريك از كاركنان تفويض نمايد.
ماده٨– در شهرستانهايي كه فاقد اداره فرهنگ وارشاد اسلامي هستند، نماينده مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان به عنوان عضو و دبير انجمن شهرستان منصوب ميشود.
ماده9- انجمن استان داراي وظايف و اختيارات زير است كه با هماهنگي دبيرخانه هيئت امنا نسبت به تحقق كامل آنها اقدام خواهد كرد:
الف- پيگيري و انجام مصوبات هيئت امنا و ارايه گزارشهاي لازم در وقت مقرر به دبيرخانه هيئت امنا.
ب- تشكيل دبيرخانه انجمن استان طبق ضوابط مربوط، نظارت بر حسن اداره آن و همكاري با واحدهاي استاني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و ساير دستگاههاي اجرايي مرتبط و دبيرخانه هيئت امنا.
ج– نظارت كامل برحسن اجراي قانون، اين آييننامه و مصوبات هيئت امنا در حوزه استان .
د– برگزاري منظم جلسات_ حداقل هردوماه ِيك بار _ درسطح انجمن استان و نيز برگزاري جلسات هماهنگي با انجمنهاي شهرستانهاي استان جهت تأمين نيازهاي انجمنها و دبيرخانههاي مربوط و حل و فصل مسائل و مشكلات آنها و ارسال گزارش به دبيرخانه هيئت امنا.
ﻫ– دريافت و بررسي گزارش عملكرد و صورتهاي مالي و تراز سالانه و برنامه و بودجه پيشنهادي انجمن هاي شهرستانهاي تحت پوشش حداكثر تا پايان فروردين ماه هر سال و ارايه جمع بندي حاصل به انضمام گزارش عملكرد خود به دبيرخانه هيئت امنا حداكثر تا پايان خرداد ماه هر سال.
و- بررسي برنامه و بودجه پيشنهادي انجمن هر شهرستان با حضور اعضاي آن انجمن و ارايه نتايج حاصل به دبيرخانه هيئت امنا براي تصويب توسط هيئت امنا. در صورت عدم حصول توافق، در مواردي كه اختلاف نظر وجود دارد، انجمن استان بايد ضمن امانتداري كامل نسبت به نظر انجمن شهرستان، نظر مستند و مستدل خود را همراه پيشنهادات اصلاحي، مكتوب نموده و به هيئت امنا ارايه نمايد.
ز- به منظور رفع پارهاي محروميتها و توزيع عادلانه منــابع، انجمــن استـان ميتواند بخشي از درآمد مازاد بر برنامه و بودجه سالانه انجمن شهرستان، شهر، بخش و روستا (در صورت تشكيل) را با رضايت آنها و در صورت انطباق با نظر هديه دهنده، كمككننده، وقفنامه و متولي وقف (در مواردي كه درآمد ناشي از موقوفات باشد) در ساير نقاط استان منحصراً صرف هزينههاي ساخت، تكميل، توسعه و تجهيز كتابخانهها نمايد.
ح– اسناد و اوراق بهادار و تعهدآور در حدود اختيارات و وظايف محول شده با امضاي ثابت رييس دبيرخانه انجمن استان به عنوان خزانه دار و امضاي دبير انجمن يا يكي از اعضاي انجمن به انتخاب انجمن و مهر انجمن ذي ربط معتبر است.
ط- انجام ساير امور ارجاعي توسط دبيرخانه هيئت امنا با رعايت قوانين و مقررات مربوط.
ماده10- سال مالي انجمنها از اول فروردين هرسال شروع و در آخر اسفند همان سال پايان مييابد.
ماده 11- به منظور تحقق كامل مفاد (12) قانون و تبصره آن، انجمنها مكلف هستند بر اساس بررسي دقيق كارشناسي، اراضي، ابنيه و فضاهاي مناسب براي كتابخانههاي عمومي را شناسايي و طرحهاي پيشنهادي را پس از تصويب انجمن استان برابر ضوابط و استانداردهاي مصوب هيئت امنا به مراجع مندرج در ماده و تبصره ياد شده ابلاغ نمايند.
ماده12- جلسات انجمنها حداقل دو ماه يك بار تشكيل ميشود و با حضور حداقل شش نفر از اعضا رسميت مي يابد و تصميمات متخذه را با رأي موافق نصف به علاوه يك اعضاي حاضر در جلسه داراي اعتبار و لازمالاجرا است.
ماده13- رييس دبيرخانه انجمن در صورتي كه عضو انجمن نباشد، بدون داشتن حق رأي در جلسات انجمن شركت ميكند.
ماده14- انجمن شهر در برابر انجمن شهرستان و انجمن شهرستان در برابر انجمن استان در محدوده اختيارات قانوني، مسؤوليت دارند و بايد پاسخگوي عملكرد حوزه فعاليت خود باشند.
ماده15- كليه امور اجرايي و اداري كتابخانههاي عمومي و انجمنها در استان بر اساس دستورالعملهاي مصوب هيئت امنا و از طريق رييس دبيرخانه انجمن استان كه به وسيله دبيركل منصوب ميشود، انجام خواهد شد.
ماده16- اعتباراتي كه براي تأمين منابع مالي كتابخانههاي عمومي، همه ساله در بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان كمك منظور ميشود، طبق مقررات و ضوابط خاص كتابخانه هاي عمومي جهت ساخت، تكميل و تجهيز، سازماندهي، توسعه منابع انساني، مديريت كتابخانهها، هزينههاي اداري حوزه ستادي و دبيرخانه انجمنها به مصرف ميرسد.
ماده17- در اجراي ماده (6) قانون، شهرداريها مكلفند حداكثر تا پايان وقت اداري روز پانزدهم هر ماه، نيم درصد (5/0%) از كل درآمد ماه قبل خود را به صورت عليالحساب به حسابي كه انجمن كتابخانههاي عمومي شهر مربوط معرفي كرده است، واريز نمايند و نسخهاي از رسيد بانكي به همراه نسخه اي از آمار درآمدهاي وصولي تهيه شده براساس صورت جامع درآمد و هزينه شهرداري كه در مقاطع شش ماهه به تأييد شواي اسلامي شهر ميرسد، به انجمن شهر تحويل دهند. تسويه حساب قطعي سالانه حداكثر ظرف يك ماه از تاريخ تصويب نهايي صورت جامع درآمدها توسط شوراي اسلامي شهر، به عمل خواهد آمد.
تبصره- شهردار در حوزه مسؤوليت خود نسبت به اجراي اين ماده و تأديه كامل سهم كتابخانه ها مسؤول است.
ماده 18- به منظور تحقق عدالت اجتماعي در قلمرو فعاليت كتابخانه هاي عمومي و عرضه عادلانه محصولات و خدمات فرهنگي، هيئت امنا منابع مالي در اختيار را با اولويت نقاط محروم در برنامهها و بودجه مصوب هزينه ميكند.
ماده 19- كليه اموال منقول متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتي كه در اختيار كتابخانههاي عمومي قرار دارند به نهاد كتابخانههاي عمومي واگذار ميشوند.
ماده 20- حق استفاده از اموالغيرمنقول متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتي كه تا زمان تصويب اين آييننامه در اختيار كتابخانههاي عمومي قرار گرفته است يا حسب نياز كتابخانه ها به درخواست هيئت امنا و با موافقت بالاترين مقام اجرايي دستگاه ذيربط قرار خواهد گرفت، تا زمان رفع نياز و اعلام آن توسط هيئت امنا، به نهاد كتابخانههاي عمومي واگذار ميشود و مالكيت دولت بر اين گونه اموال به قوت خود باقي است.
تبصره- پروژههاي نيمهتمام كتابخانههاي عمومي پس از تكميل براي بهرهبرداري در اختيار نهاد كتابخانههاي عمومي قرار خواهند گرفت.
معاون اول رييس جمهور – محمدرضا عارف